Namazın Şartları ve Rükünleri -7

NAMAZIN ŞARTLARI VE RÜKÜNLERİ – 7 

Secdenin sıhhat şartlarından biri de, secde edilen yerin ayak hizasından yarım ziradan (30 cm) fazla yüksek olmamasıdır. Böylece gerçek manada “secde eden” sıfatı gerçekleşmiş olur. Bundan daha az yükseklikte mahzur yoktur. Eğer yükseklik yarım ziradan fazla olursa secde caiz olmaz, yani geçersiz olur. Bu yaptığı secde yerine sahih bir şekilde secdeyi tekrarlarsa namaz sahih olur. Yok eğer tekrarını yapmadan namazını bitirirse o namaz geçersiz olur.  Secdenin sıhhat şartlarından biri de iki el ve iki dizi yere koymaktır. Sahih görüş budur. Bunu daha önce belirtmiştik. Ayrıca secde halinde ayak parmaklarının bir kısmını, içleri kıbleye dönük olacak şekilde yere koymak da şarttır. Secdenin geçerli olması için ayağın üst kısmını yere koymak yeterli olmaz. Çünkü Allah Resulü’nün beyanından hareketle, bu kısım secdede yere konması gereken kısımlardan değildir. Hadis şöyledir: “Alın, iki el, iki diz ve iki ayağın parmak uçları olmak üzere yedi kemik üzere secde etmem bana emredildi.”  Secde ve rükûnun sahih olması için rükûnun secdeden önce yapılması gerekir. Tıpkı kıraatin rükûdan önce yapılmasının şart olması gibi.. İmam Azam’dan nakledilen en sahih görüşe göre, oturma pozisyonuna yakın bir şekilde secdeden doğrulmak da şartlardan biridir. Çünkü oturan kişi ancak bu şekilde “oturan” sıfatına layık olur. İkinci secde de, ancak oturma pozisyonuna yakın bir şekilde doğrulup tekrar secdeye gitmek suretiyle gerçekleşir. İki secde arasında oturmadan ya da oturma konumuna yakın bir şekilde doğrulmadan ikinci secdeye gidilse bu geçerli olmaz.  İkinci secdeye dönmek de secdenin şartlarındandır. Çünkü ikinci secde de birinci secde gibi, icma-i ümmet ile farzdır. Dolayısıyla ancak birinci secde gibi eda edilmek suretiyle gerçekleşir. Bu konuda Allah Resulü’nün uygulaması şu şekilde rivayet edilmiştir: “O (sas), secde edip başını secdeden kaldırdığında ellerini de kaldırır ve uyluklarının üzerine koyardı.”  Secdenin ikinci kez yapılmasının hikmetine gelince bu konuda kimileri onun taabbüdî olup hikmetinin bilinemeyeceğini söylemiş, kimileri şeytanın rağmına, ona muhalefet etmek üzere iki kez yapıldığını belirtmiş, kimileri de birinci secdeye muvaffak olup emre itaat etmiş olmanın şükrünü eda etmek için yapıldığını ifade etmişlerdir. 

الدرس الثاني والستون

شروط الصلاة وأركانها - 7

وعدم ارتفاع محل السجود عن موضع القدميين بأكثر من نصف ذراع، وإن زاد على نصف ذراع لم يجز السجود. ووضع اليدين والركبتين في الصحيح، وشيءٍ من أصابع الرجلين حال السجود على الأرض، ولا يكفي وضع ظاهر القدم. وتقديم الركوع على السجود، والرفع من السجود الى قرب القعود على الأصح، والعود الى السجود.

"و" من شروط صحة السجود "عدم ارتفاع محل السجود عن موضع القدمين بأكثر من نصف ذراع" لتتحقق صفة الساجد، والارتفاع القليل لا يضر. "وإن زاد على نصف ذراع لم يجز السجود" أي لم يقع، فإن فعل غيره معتبرا صحت وإن انصرف من صلاته ولم يعده بطلت. "و" من شروط صحة السجود "وضع" إحدى "اليدين و" إحدى "الركبتين في الصحيح" كما قدمناه. 

"و" وضع "شيء من أصابع الرجلين" موجها بباطنه نحو القبلة "حالة السجود على الأرض ولا يكفي" لصحة السجود "وضع ظاهر القدم"، لأنه ليس محله لقوله صلى الله عليه وسلم: "أمرت أن أسجد على سبعة أعظم من الجبهة واليدين والركبتين وأطراف القدمين" متفق عليه. "و" يشترط لصحة الركوع والسجود "تقديم الركوع على السجود" كما يشترط تقديم القراءة على ركوع. 

"و" يشترط "الرفع من السجود إلى قرب القعود على الأصح" عن الإمام، لأنه يعد جالسا بقربه من القعود، فتتحقق السجدة الثانية بالعودة إليها بعد قرب القعود وإلا فلا. "و" يفترض "العود إلى السجود" الثاني لأن السجود الثاني كالأول فرض بإجماع الأمة ولا يتحقق كونه إلا كالأول. وبه وردت السنة كان صلى الله عليه وسلم إذا سجد ورفع رأسه من السجدة الأولى رفع يديه من الأرض ووضعها على فخذيه. وحكمة تكرار السجود قيل تعبدي، وقيل ترغيما للشيطان حيث لم يسجد مرة، وقيل شكرا لنعمة التوفيق وامتثال الأمر.