Guslün Sünnetleri

Guslün on iki sünneti vardır:

1. Besmeleyle başlamak. Bu konuda şu hadis varid olmuştur: “Besmeleyle başlanmayan her değerli iş, bereketsizdir.”
2. Niyet etmek. Çünkü abdest gibi fiillerin sevap kazandıran bir ibadet olması için niyet şarttır. Besmele ile niyet, aynı anda olur/olmalıdır. Zira dil ile besmele çekilirken kalp de aynı anda niyet eder. 
3. Besmele ile niyetin elleri bileklere kadar yıkarken yapılması. Çünkü Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) öyle yapmıştır. 
4. Bedende bir necaset varsa öncelikle onun yıkanması. Çünkü bedene yayılmadan önce onun giderilmesi konusunda kalbin mutmain olması gerekir. 
5. Avret mahallinin müstakillen yıkanması. Hatta necaset olmasa da önce bu kısmın yıkanması sünnettir. Zira Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) böyle yapmıştır. 
6. Gusülden önce namaz abdesti gibi abdest almak, yıkamayı üçer defa yapmak ve başa mesh vermek. Hanefilerin en kuvvetli rivayetlerinde (zâhiru’r-rivâye) böyle geçmektedir. Gusülde başa zaten su döküleceğinden dolayı abdest alırken mesh vermenin gerekmediğini söyleyenler olsa da en doğru olanı meshin yapılmasıdır. Zira Allah Resulü, gusülden önce abdest almıştır. Abdest kelimesi ise, yıkamayı da meshi de içeren bir isimdir.
7. Gusül esnasında suyun toplandığı yerde bulunan kişi, gusülden önce aldığı abdestte ayaklarını yıkamaz, en sona bırakır. Çünkü önce yıkasa, en son bulunduğu yerden çıkarken necis (atık) sudan arınmak için onları tekrar yıkamak zorunda kalacaktır. 
8. Ardından bütün bedenine üç defa su dökmek. Bu döküşlerin her birinde suyun bütün bedeni kapsaması gerekir. Çünkü Allah Resulü böyle yapmıştır. Dolayısıyla gusül abdesti alacak kişi, bir akan suya ya da akan su hükmündeki yaklaşık 50 m2’lik bir su birikintisine dalsa ve orada abdest ve gusül alacak kadar kalsa, gusül abdesti almış olur. Hatta abdest alma niyetiyle yağmur altında kalsa da aynı şekilde hüküm verilir. Çünkü böyle biri de, guslün üç defa yıkama gibi sünnetlerini yerine getirmiş olur. 
9. Gusüle başa su dökerek başlamak. Zira Allah Resulü böyle yapmıştır. 
10. Sonra sağ ve sol omuzlara su dökmek. Çünkü sağdan başlamak müstehaptır. Bu, Hanefî fıkıh alimi Şemsüleimme Halvanî’nin görüşüdür. 
11. İlk yıkayışta uzuvları ovalamak. Sonraki iki yıkayışta suyun bütün vücuda temas etmesi için ilkinde böyle bir ovalama gerekmektedir. Ancak buna rağmen ovalamak gusülde vacip değildir. Bununla beraber İmam Ebu Yusuf, ayette geçen “iyice temizlenin” ifadesine binaen, ovalamanın gusülde vacip olduğu bildirmiştir. Ancak abdestte böyle değildir. Çünkü abdestle alakaklı ifade sadece “yıkayın” şeklinde gelmiştir.

    الدرس الأربعون

    سنن الغسل

    يسن في الاغتسال احدى عشرة شيئا: الابتداء بالتسمية، والنية، وغسل اليدين الى الرسغين، وغسل نجاسة لو كانت بانفرادها، وغسل فرجه، ثم يتوضأ كوضوئه للصلاة، فيثلث الغسل، ويمسح الرأس، ولكنه يؤخر غسل الرجلين إن كان يقف في محل يجتمع فيه الماء، ثم يفيض الماء على بدنه ثلاثا، ولو انغمس في الماء الجاري أو ما في حكمه ومكث فقد أكمل السنة، ويبتدىء في صب الماء برأسه، ويغسل بعدها منكبه الأيمن ثم الأيسر، ويدلك جسده، ويوالي غسله.

    "يسن في الاغتسال احدى عشرة شيئا" الأول "الابتداء بالتسمية" لعموم الحديث: "كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ" "و" الابتداء ب "النية" ليكون فعله تقربا يثاب عليه كالوضوء. والابتداء بالتسمية يصاحب النية لتعلق التسمية باللسان والنية بالقلب. "و" يكونان مع "غسل اليدين إلى الرسغين" ابتداء كفعله صلى الله عليه وسلم. 

    "و" يسن "غسل نجاسة لو كانت" على بدنه "بانفرادها" في الابتداء ليطمئن بزوالها قبل أن تشيع على جسده. "و" كذا "غسل فرجه" وإن لم يكن به نجاسة كما فعله النبي صلى الله عليه وسلم. 

    "ثم يتوضأ كوضوئه للصلاة فيثلث الغسل ويمسح الرأس" في ظاهر الرواية. وقيل لا يمسحها لأنه يصب عليها الماء والأول أصح لأنه صلى الله عليه وسلم توضأ قبل الاغتسال وضوءه للصلاة وهو اسم للغسل والمسح. "ولكنه يؤخر غسل الرجلين إن كان يقف" حال الاغتسال "في محل يجتمع فيه الماء" لاحتياجه لغسلهما ثانيا من الغُسالة.

    "ثم يفيض الماء على بدنه ثلاثا" يستوعب الجسد بكل واحدة منها وهو سنة للحديث. "ولو انغمس" المغتسل "في الماء الجاري أو" انغمس في "ما" هو "في حكمه" أي الجاري كالعشر في العشر "ومكث" منغمسا قدر الوضوء والغسل أو في المطر كذلك ولو للوضوء فقط. "فقد أكمل السنة" لحصول المبالغة بذلك كالتثليث. 

    "ويبتدئ في" حال "صب الماء برأسه" كما فعله النبي صلى الله عليه وسلم "ويغسل بعدها" أي الرأس "منكبه الأيمن ثم الأيسر" لاستحباب التيامن وهو قول شمس الأئمة الحلواني. "و" يسن أن "يدلك" كل أعضاء "جسده" في المرة الأولى ليعم الماء بدنه في المرتين الأخيرتين. وليس الدلك بواجب في الغسل إلا في رواية عن أبي يوسف لخصوص صيغة "اطهروا" فيه بخلاف الوضوء لأنه بلفظ اغسلوا. والله الموفق.