Namazın Sünnetleri -2

68. DERS Namazda sena duasını (sübhanekeyi) okumak sünnettir. Bu konudaki bir rivayeti daha önce (geçen ders) zikretmiştik. Ayrıca Allah Resulü şöyle buyurmuştur: “Namaza kalkıp tekbir alacağınızda ellerinizi kaldırın fakat eller kulak hizasını geçmesin. Sonra “Allahım sübhansın, hamd ile Sen’i tesbih ederim. İsmin mübarektir. Şânın yücedir. Sen’den başka ilah yoktur.” deyin. Tekbire ziyade bir şey eklemediğiniz müddetçe geçerli olur.”  Teavvüz/istiaze/eûzü çekmek de namazın sünnetlerindendir. Bu “Eûzü billahi mineşşeytanirracîm = Kovulmuş şeytandan Allah’a sığınırım” demektir. Mezhepteki en sağlam görüş budur.  Eûzü, kıraate başlamadan önce ve kıraat için çekilir. Dolayısıyla cemaatin birinci rekatını kaçıran (mesbuk) da, imam ve tek başına namaz kılan kişi gibi eûzüyü çekmelidir. Ancak imama tabi olan kişi eûzü çekmez. Çünkü eûzü kıraate tabidir/dahildir. Dolayısıyla da kıraati yapmadığı gibi eûzüyü de okumaz. Bu görüş İmam Azam ve İmam Muhammed’e aittir. İmam Ebu Yusuf ise cemaatin eûzüyü okuyacağı görüşündedir. Çünkü ona göre eûzü sübhaneke kısmına dahildir, namazın sünnetidir, şeytanın vesvesesini defeder. Hülasa ve Zahîre adlı Hanefi eserlerinde İmam Ebu Yusuf’un görüşünün geçerli olduğu ifade edilmiştir. Her rekatın başında Fatiha’dan önce besmele çekmek sünnettir. Çünkü Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem namaza bismillahirrahmanirrahîm diye başlıyordu. Besmelenin vacip olduğuna dair görüş zayıf bir görüştür. Bunun sahih olduğunu kabul etsek bile Allah Resulü’nün besmeleye her zaman devam ettiğine (muvazabet) dair sabit bir delil yoktur.  Fatiha’dan sonra amin demek (te’mîn) de sünnettir. Bu hüküm, imam, cemaat, münferit namaz kılan ve hatta namazın dışında Fatiha’yı okuyan kişi için de geçerlidir. Çünkü namazın içinde okunması emredildiğine göre namazın dışında da okunmalıdır. Efendimiz şöyle buyurmuştur: “Cibril (a.s), Fatiha’yı bitirdiğimde amîn dememi bana öğretti.” Amîn lafzı, kitabın üzerindeki mühür gibidir, fakat Kur’an’dan değildir. En açık/güzel okunuş şekli a harfini çekerek, mim harfini de şeddesiz okumaktır. Manası ise, “Duamızı kabul et Allahım” demektir.  Tahmid (Rabbenâ lekel hamd demek = Rabbimiz hamd Sanadır), hem cemaate hem de tek başına kılana üç imamın ittifakıyla, imama ise iki imamın (İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’in) görüşüne göre sünnettir.  Senadan tahmide kadar zikredilenleri gizli söylemek de sünnettir. Çünkü rivayetler hep bu yönde gelmiştir.  Başlangıç tekbirini itidalli bir şekilde almak da sünnettir. Yani tekbir esnasında başı çok yukarı kaldırmak çok aşağı eğmek de uygun değildir. Bu konuda gelen rivayetlerden bu anlaşılmaktadır.  İmamın hem tekbirleri hem de “semiallahu limen hamideh = Allah kendisine hamdedeni işitir” cümlesini sesli okuması sünnettir. Çünkü namazın başladığını ilan etmek ve namaz sırasındaki intikalleri bildirmek için tekbiri sesli almaya ihtiyaç vardır. 

الدرس الثامن والستون

سنن الصلاة – 2

والثناء، والتعوذ للقراءة، والتسمية أول كل ركعة، والتأمين، والتحميد، والإسرار بها، والاعتدال عند التحريمة من غير طأطأة الرأس، وجهر الإمام بالتكبير والتسميع، وتفريج القدمين في القيام قدر أربع أصابع.

"و" يسن "الثناء" لما روينا، ولقوله صلى الله عليه وسلم: "إذا قمتم إلى الصلاة فارفعوا أيديكم ولا تخالف آذانَكم ثم قولوا سبحانك اللهم وبحمدك وتبارك اسمك وتعالى جدك ولا إله غيرك وإن لم تزيدوا على التكبير أجزأكم". "و" يسن "التعوذ" فيقول أعوذ بالله من الشيطان الرجيم، وهو ظاهر المذهب. "للقراءة" فيأتي به المسبوق كالإمام والمنفرد، لا المقتدي لأنه تبع للقراءة عندهما، وقال أبو يوسف تبع للثناء سنة للصلاة لدفع وسوسة الشيطان، وفي الخلاصة والذخيرة قول أبي يوسف الصحيح. 

"و" تسن "التسمية أول كل ركعة" قبل الفاتحة، لأنه صلى الله عليه وسلم كان يفتتح صلاته ببسم الله الرحمن الرحيم، والقول بوجوبها ضعيف، وإن صح لعدم ثبوت المواظبة عليها. "و" يسن "التأمين" للإمام والمأموم والمنفرد والقارئ خارج الصلاة للأمر به في الصلاة، وقال صلى الله عليه وسلم: "لقنني جبريل عليه السلام عند فراغي من الفاتحة آمين". لأنه كالختم على الكتاب، وليس من القرآن، وأفصح لغاته المد والتخفيف، والمعنى "استجب دعاءنا". 

"و" يسن "التحميد" للمؤتم والمنفرد اتفاقا وللإمام عندهما أيضا. "و" يسن "الإسرار بها" بالثناء وما بعده للآثار الواردة بذلك. "و" يسن "الاعتدال عند" ابتداء "التحريمة" وانتهائها بأن يكون آتيا بها "من غير طأطأة الرأس" كما ورد. "و" يسن "جهر الإمام بالتكبير والتسميع" لحاجته إلى الإعلام بالشروع والانتقال.

"و" يسن "تفريج القدمين في القيام قدر أربع أصابع" لأنه أقرب إلى الخشوع. والترواح أفضل من نصب القدمين. وتفسير التراوح أن يعتمد على قدم مرة وعلى الآخر مرة لأنه أيسر وأمكن لطول القيام.