Besmele

Bir müslüman herhangi bir işe başlamadan önce besmele çekmekle, “Nefsim veya başka bir varlık adına değil Allah adına, O’nun rızası için ve O’nun izniyle başlıyorum” demek ister. O’nun rahmân ve rahîm isimlerinin tecelli etmesini beklediğini ifade eder.

İslam kültüründe vaaz, sohbet, ders ve benzeri konuşmalara başlanırken besmele-hamdele-salvele şeklinde formüle edilen üçlü bir yapı vardır. Her hayırlı işe “besmele” ile başlanır. Allah’a hamdedildikten sonra Resûlü’ne salât ü selam getirmek O’na karşı edebin gereğidir.

Bir Müslümanın hayatında Allah’ın emir, yasak ve koyduğu sınırları dikkate aldığının göstergesidir Bismillâh… Bunu sen emrettiğin için yapıyorum. Mübah bir işe “Bismillâh” derken, ona niyetle bir derinlik ve ibadet rengi katma düşüncesi vardır mü’minde.

Allah Resûlü (aleyhissalâtü vesselam):

 كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَمْ يُبْدَأْ فِيهِ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ فَهُوَ أَبْتَرُ buyurur ki, “Besmele ile başlamayan her iş, bereketsizdir, devam etmez ve köksüzdür.” anlamına gelir.

Bismillah, Kur’an’da en çok tekrar edilen bir ayettir. Tevbe sûresi hariç bütün sûreleri, hem okumaya hem de yazmaya “Bismillâhirrahmânirrahîm” denilerek başlanır. Şafiî mezhebine göre, besmele Fatiha sûresinin ilk ayeti kabul edilirken, Hanefî mezhebine göre Besmele sûrelerin arasını ayırmak içindir. Dolayısıyla Fatiha sûresinin ilk ayeti değildir; bu yüzden de sesli okunulan cemaat namazlarında imam besmeleyi içinden okurken; cemaat, imama uydukları için Fatiha okumayacaklarından dolayı besmele çekmezler.

Bismillâh, Berâat (Tevbe) sûresi müstesna Kur’ân’ın bütün sûrelerinin başında vardır. Kur’ân yazan her kâtibin Besmele’yi bütün sûrelerin başına yazması icmâ ile farzdır. Yazmayan haram işlemiş olur. 

Bir müslüman herhangi bir işe başlamadan önce besmele çekmekle, “Nefsim veya başka bir varlık adına değil Allah adına, O’nun rızası için ve O’nun izniyle başlıyorum” demek ister. O’nun rahmân ve rahîm isimlerinin tecelli etmesini beklediğini, böylece hem dünya hem de âhiret saadeti dilediğini, giriştiği işe güç yetirebilmesi için gerekli olan kudretin yüce Allah tarafından ihsan edilmesini temenni ettiğini ve kendisinin devamlı olarak O’nun yardımına muhtaç olduğunu bildirmiş, böylece ezelî kudretin yardımını talep etmiş olur.

Herhangi bir işe başlarken besmele çekmenin hükmü işin mahiyetine göre değişir. Meselâ içki içmek, gasbedilen veya çalınan bir şeyi yemek gibi yasak fiillere besmele ile başlamak, onları meşrû saymak anlamına geleceği için haram kabul edilmiştir. Abdest almak, dua okumak gibi ibadetlerle yenilmesi helâl olan gıdaları yemek, aynı mahiyetteki şeyleri içmek gibi fiillere besmele ile başlamak sünnet, oturma, kalkma ve yürüme gibi işlerde ise mubahtır.