Namazı Bozan Durumlar -1

NAMAZI BOZANLAR – 1

Bozma manasına gelen fesat kelimesi salâhın zıddıdır.

Namazı bozanların sayısı altmış sekiz olarak zikredilmişse de bu sayı, sınırlandırmak için değil yaklaşık olarak ifade etmek içindir.

“Yâ” gibi bir mana ifade etmeyecek şekilde de olsa konuşmak namazı bozar. Bu konuşmanın namazda olduğunu unutarak ya da “Yâ eyyühennâs” yerine “Yâ Zeyd” demek gibi yanlışlıkla olması arasında fark yoktur. Kişi bu tür konuşmaların namazı bozacağını bilmese, hatta uyuyarak söylese de bunlar namazı bozar. Konuşmanın namazı bozacağının delili şu hadis-i şeriftir: “Namazda beşer kelamıyla konuşmak uygun değildir.”

Beşer kelamıyla dua etmek sahih olan görüşe göre namazı bozar. Mesela “Allahım, bana şu elbiseyi giydir, şunu yedir, borçlarımı öde, falan kadınla beni evlendir” gibi. Çünkü bunları bir insandan istemek de mümkündür. Ancak “Allahım, bana afiyet ver, beni affet, beni rızıklandır” gibi dualar namazı bozmaz.

Selam vermek niyetiyle “es-selâm” demek, aleyküm demese de namazı bozar. Unutarak da olsa hüküm aynıdır. Çünkü bu, bir tür konuşmadır. Yine unutarak da olsa selama karşılık vermek de namazı bozar. Çünkü bu da beşer kelamıyla konuşma demektir. Selamı musafaha ile almak da namazı bozar. Zira bu hareket, konuşma manasına gelir.

Çok hareket (amel-i kesîr) namazı bozar, az hareket bozmaz. Çok ile azı ayıran şey şudur: Çok hareket eden kişiye dışarıdan bakan biri, onun namazda olmadığını düşünür. Eğer namazda olup olmadığından şüphe ederse, namazda demektir. Çok hareket konusunda şu yorum da yapılmıştır: Arka arkaya üç defa bir hareketi yapan kişi çok hareket etmiş olur, üçten az yapan az hareket etmiş olur.

Rükuya giderken elleri kaldırmak Hanefilerce mekruh olsa da sahih görüşe göre namazı bozmaz.

Göğüsü kıbleden çevirmek namazı bozar. Çünkü bununla kıbleye teveccüh etme farzı terk edilmiş olur. Ancak namaz sırasında abdest bozulursa (abdest alıp gelmek ve namaza devam etmek için) ya da korku namazında saf tutarken düşmandan korunmak için kıbleden başka yere dönülebilir.

Susam gibi az bir şey de olsa dışarıdan ağza alarak bir şeyi yemek de namazı bozar. Çünkü böyle şeylerden kaçınma imkanı vardır. Diş arasında kalan şey çoksa, onu yemek de namazı bozar. Çok olmanın ölçüsü nohut kadar olmasıdır. Bunu az bir amelle de yapsa namaz bozulur. Çünkü bundan kaçınma imkanı vardır. Ancak daha az bir kalıntıyı azı bir amelle yapmak namazı bozmaz. Çünkü bu durumda yutulan şey tükürük hükmündedir. Küçük bir kalıntıyı çok amelle yemek ise namazı bozar. Bu son durumda namazı bozan, yenilen şey değil o şeyle çokça meşgul olmaktır.

Namazda bir şey içmek de namazı bozar. Çünkü bu, namaza ters bir durumdur. Kişi namazda başını yukarı kaldırsa, o sırada boğazına dolu ya da yağmur düşse ve boğazına kadar ulaşsa, onun namazı bozulur.

Özürsüz yere boğaz temizleme işlemi de namazı bozar. Çünkü bu sırada harf çıkar. Ancak bunu özürden dolayı, mesela kıraati yapabilmek için boğazındaki balgamı temizleme niyetiyle yapsa namaz bozulmaz.

Toprağı üflemek ya da can sıkıntısından oflamak gibi of of demek namazı bozar. Aynı şekilde inlemek, oh çekmek de namazı bozan şeylerdendir.

İşitilecek şekilde harfler çıkararak yüksek sesle ağlayan kişinin bu ağlaması da namazı bozar.

Metinde, inlemek, oh çekmek ve yüksek sesle ağlamak, “bedenindeki bir ağrıdan ya da sevdiği insanı veya malı kaybetmekten dolayı” kaydı ile kayıtlandı. Çünkü bu iki sebeple inlemek, ooh etmek ve ağlamak, konuşmak manasına gelir. Dolayısıyla cennet ya da cehennemi hatırladığından dolayı ağlamakla namaz -ittifakla- bozulmaz. Çünkü bu hal, huşûya işaret eder.

الدرس الثمانون

ما يفسد الصلاة

وهو ثمانية وستون شيئا: الكلمة ولو سهوا أو خطأ، والدعاء بما يشبه كلامنا، والسلام بنية التحية ولو ساهيا، ورد السلام بلسانه أو بالمصافحة، والعمل الكثير، وتحويل الصدر عن القبلة، وأكل شيء من خارج فمه ولو قل، وأكل ما بين أسنانه وهو قدر الحمصة، وشربه، والتنحنح بلا عذر، والتأفيف، والأنين، والتأوه، وارتفاع بكائه من وجع أو مصيبة لا من ذكر جنة أو نار.

الفساد ضد الصلاح. فقال "وهو ثمانية وستون شيئا" حصر المفسد بالعد تقريبا لا تحديدا. منه "الكلمة" وإن لم تكن مفيدة ك "يا"، "ولو" نطق بها "سهوا" يظن كونه ليس في الصلاة "أو" نطق بها "خطأ" كما لو أراد أن يقول يا أيها الناس فقال يا زيد ولو جهِل كونه مفسدا ولو نائما في المختار، لقوله صلى الله عليه وسلم: "إن هذه الصلاة لا يصلح فيها شيء من كلام الناس". "و" يفسدها "الدعاء بما يشبه كلامنا" نحو اللهم ألبسني ثوب كذا أو أطعمني كذا أو اقض ديني أو ارزقني فلانة، على الصحيح، لأنه يمكن تحصيله من العباد، بخلاف قوله اللهم عافني واعف عني وارزقني.

"و" يفسدها "السلام بنية التحية" وإن لم يقل عليكم، "ولو" كان "ساهيا" لأنه خطاب. "و" يفسدها "رد السلام بلسانه" ولو سهوا، لأنه من كلام الناس. "أو" رد السلام "بالمصافحة" لأنه كلام معنى. "و" يفسدها "العمل الكثير" لا القليل، والفاصل بينهما أن الكثير هو الذي لا يشك الناظر لفاعله أنه ليس في الصلاة، وإن اشتبه فهو قليل على الأصح.وقيل في تفسيره غير هذا كالحركات الثلاث المتواليات كثير ودونها قليل. ويكره رفع اليدين عند إرادة الركوع، والرفع عندنا لا يفسد على الصحيح.

"و" يفسدها "تحويل الصدر عن القبلة" لتركه فرض التوجه إلا لسبق حدث أو لاصطفاف حراسة بإزاء العدو في صلاة الخوف. "و" يفسدها "أكل شيء من خارج فمه ولو قل" كسمسمة لإمكان الاحتراز عنه. "و" يفسدها "أكل ما بين أسنانه" إن كان كثيرا، "وهو" أي الكثير "قدر الحمصة" ولو بعمل قليل، لإمكان الاحتراز عنه، بخلاف القليل بعمل قليل، لأنه نبع لريقه. وإن كان بعمل كثير أفسد بالعمل. "و" يفسدها "شربه" لأنه ينافي الصلاة. ولو رفع رأسه إلى السماء فوقع في حلقه برد أ و مطر ووصل إلى جوفه بطلت صلاته.

"و" يفسدها "التنحنح بلا عذر" لما فيه من الحروف، وإن كان لعذر كمنعه البلغم من القراءة لا يفسد. "والتأفيف" كنفخ التراب والتضجر "والأنين" وهو آه بسكون الهاء، "والتأوه" وهو أن يقول أوه. "وارتفاع بكائه" وهو أن يحصل به حروف مسموعة. وقوله "من وجع" بجسده "أو مصيبة" بفقد حبيب أو مال، قيد للأنين وما بعده لأنه كلام معنى "لا"تفسد بحصولها "من ذكر جنة أو نار" اتفاقا، لدلالتها على الخشوع.