Ezan -2
Müezzinin salih, sünneti ve namazların vakitlerini bilen, abdestli, bineğe binerek ezan okumuyorsa kıbleye dönmüş olması, sesini yükseltmesi için parmaklarını kulaklarına götürmesi, hayyealessalâh derken sağa, hayyealelfelâh derken sola dönmesi müstehaptır. Ezanı şerefede okuyorsa, okuma esnasında şerefenin etrafında döner. Ezandan sonra, namaza devam edenlerin yetişebileceği kadar bir süre beklenir. Tabii ki bu arada namaz mekruh vakte bırakılmaz. Akşam ezanından sonra ise kısa üç ayet okuyabilecek şekilde bir süre bekler. Müezzin ezandan sonra “ey namaz kılanlar, hadi namaza namaza” diye tekrar halkı ikaz eder (tesvîb). Ezan okurken telhîn yapmak (hataya yol açacak şekilde makamda mübalağa yapmak) mekruhtur. Bunun gibi; abdesti olmayanın, cünübün, aklı yetmeyen çocuğun, delinin, sarhoşun, kadının, fasık ve oturan kişinin ezan okuması mekruh görülmüştür. Ezan ve kamet esnasında konuşmak da mekruhtur. Konuşulmuşsa, kameti tekrar etmeye gerek duyulmasa da, ezanın tekrarı müstehaptır. Cuma günü Cuma namazını kaçıranların, şehirde öğle namazı için ezan ve kamet getirmeleri de mekruhtur. Kaza namazı için ezan da kamet de okunur. Kaçırılmış kaza namazlarını toplu kılarken ilk farz için hem ezan hem de kamet getirilir. Kalan kaza namazları için, eğer hepsini aynı yerde kılıyorsa, ezan okumak gerekmese de kameti terk etmek mekruhtur. Sünnete uygun şekilde okunan ezanı duyan kişi, işini bırakır ve ezan cümlelerini tekrar eder. Hayyealessalâh ve hayyealelfelâh okunduktan sonra “la havle vela guvvete illê billâh” der. Sabah namazında müezzin “Namaz uykudan hayırlıdır” manasındaki cümleyi okuduğunda, dinleyen kişi “sadakte ve berarte = doğru ve iyi söyledin” ya da maşaallah der. Ezanın ardından dinleyenler ve müezzin vesile duası (ezan duası) okurlar. Ezan duası mealen şöyledir: “Ey bu tam davetin ve ikame edilecek namazın sahibi Allahım, Efendimiz Hazreti Muhammed’e (sallallahu aleyhi ve sellem) vesile (şefaat) ve fazileti (cennette yüksek bir makam) ver. O’nu vadettiğin makâm-ı mahmûda eriştir.
الدرس الخامس والخمسون
الأذان - 2
ويستحب أن يكون المؤذن صالحا عالما بالسنة وأوقات الصلاة، وعلى وضوء، مستقبل القبلة إلا أن يكون راكبا، وأن يجعل إصبعيه في أذنيه، وأن يحوِّل وجهه يمينا بالصلاة ويسارا بالفلاح. ويستدير في صومعته. ويفصل بين الأذان والإقامة بقدر ما يحضر الملازمون للصلاة، مع مراعاة الوقت المستحب. وفي المغرب بسكتة قدر قراءة ثلاث آيات قصار.
ويثوب كقوله بعد الأذان "الصلاة الصلاة يا مصلين". ويكره التلحين، وإقامة المحْدِث وأذانه، وأذان جُنب وصبي لا يعقل ومجنون وسكران وامرأة وفاسق وقاعد، والكلام في خلال الأذان وفي الإقامة. ويستحب إعادته دون الإقامة. ويكرهان لظهر يوم الجمعة في المصر.
ويؤذن للفائتة ويقيم وكذا لأولى الفوائت. وكره ترك الإقامة دون الأذان في البواقي إن اتحد مجلس القضاء. وإذا سمع المسنون منه أمسك وقال مثله، وحوقل في الحيعلتين. وقال "صدقت وبررت" أو "ما شاء الله" عند قول المؤذن "الصلاة خير من النوم". ثم دعا بالوسيلة فيقول اللهم رب هذه الدعوة التامة والصلاة القائمة آت سيدنا محمدا الوسلية والفضيلة وابعثه مقاما محمودا الذي وعدته.