Namaza Giriş

 Namazın farz olması için üç şey gerekir: Müslüman olmak, bülûğa ermek (ergen olmak), akıl sahibi olmak. Çocuklar yedi yaşındayken namaz kendilerine öğretilir ve alışmaya başlarlar.  Namazın sebebi, vaktin girmesidir. Vaktin başında geniş vakitli bir ibadet olarak eda edilmesi gerekir.  Namazın vakitleri beşe ayrılmıştır: Sabah namazının vakti fecir vaktinden (imsak) başlar, güneşin doğuşundan az önceye kadar devam eder. Öğle namazının vakti, zevalden (güneşin tam tepe noktaya kadar gelmesinden), her şeyin gölgesinin iki ya da bir katı oluncaya kadar devam eder. Bu gölgede, zeval halindeyken oluşan kısa gölge hariçtir. Tahavi ikinci görüş olan, gölgenin bir kat olmasını tercih etmiştir. Bu İmam Ebu Yusuf ile İmam Muhammed’in (İmameyn’in) görüşüdür.  İkindinin vakti, bir şeyin gölgesi bir ya da iki katı olunca kadar başlar, güneşin batışına kadar devam eder. Akşamın vakti, güneşin batışından başlar, fetvaya esas olan görüşe göre kırmızı şafak kayboluncaya kadar devam eder. Yatsı ve vitrin vakti ise, kırmızı şafağın batışından itibaren sabah namazı vaktine kadar devam eder. Vitir yatsıdan önce kılınmaz. Çünkü aralarında öncelik sonralık şeklinde bir tertip vardır. Yatsı ile vitrin vaktinin girmediği yerde bu iki namaz kılınmaz.  Bir vakitte, herhangi bir özürden dolayı iki namaz cem edilmez. Ancak Arafat’ta hacılar bunu yapabilirler. Bunun da şartları vardır: Arafat’ta olmak, Sultanın ya da onun vekil tayin edip izin verdiği bir kişinin imam olması, ihramlı olmak gibi. Arefe günü öğle ve ikindi namazları öğle vaktinde cem-i takdim ile kılınır. Aynı gün akşam ve yatsı ise Müzdelife’de cem-i tehir ile kılınır. O gün akşam namazının Müzdelife yolunda kılınması caiz olmaz.  Sabah namazını biraz tehir ederek kılmak müstehaptır. Öğle namazını yazın hava biraz serinleyince, kışın ise vakit girince kılmak da aynı şekilde müstehaptır. Ancak bulutlu günlerde kışın da olsa biraz geciktirerek kılmak gerekir. İkindi namazını, güneşin ışıklarının tesirini yitirmediği kadar tehir etmek de aynı hükme tabidir. Bulutlu günlerde ise ikinde namazı ilk vaktinde kılınır. Bulutlu günlerde onu da tehir etmek yerinde olur.  Yatsıyı gecenin ilk üçte birine kadar tehir etmek de müstehap görülmüştür. Bulutlu günlerde erken kılınabilir. Uyanacağından emin olanların, vitir namazını gecenin sonuna ertelemeleri müstehaptır. Namazın lügat ve şeriat itibariyle manasını, ne zaman farz olduğunu, vakit sayısını ve bunların beyanını, rekatlarını, farz olmasının hikmetini, sebebini, şartını, hükmünü, rüknünü ve sıfatını açıklamak gerekir.   Sözlükte namaz, dua etmekten; şeriatta ise hususi bazı rükün ve fiillerden ibarettir. Mirac gecesinde farz kılınmıştır. Vakit sayısı, konuyla alakalı hadisten dolayı icma ile beştir. Vitir namazı vacip olup farzlardan değildir.  Namaz -akşam namazı hariç- aslında ikişer rekat farz kılınmıştır. Daha sonra seferde bu şekilde kalmış, ikame halinde dört rekata çıkarılmıştır. Sabah namazı ise her zaman iki rekat olarak kalmıştır.  Namazın hikmeti, nimet verene şükürdür. Esas sebebi, Allah’ın hitabıdır (farz kılması). Vakitler ise kolaylık olması açısından zahirî sebeplerdir. Şartları ileride gelecektir. Namazın hükmü, bir vacibin kişi üzerinden kalkması ve neticede sevaba nail olunmasıdır. Namazın rükünleri de ileride açıklanacaktır. Sıfatına gelince, ya farzdır ya vaciptir ya da sünnettir ki bunlar da inşaallah ileride gelecektir.    

الدرس السابع  والأربعون 

كتاب الصلاة

يشترط لفرضيتها ثلاثة أشياء: الإسلام والبلوغ والعقل. وتؤمر بها الأولاد لسبع سنين. وأسبابها أوقاتها، وتجب بأول الوقت وجوبا موسعا. والأوقات خمسة: وقت الصبح من طلوع الفجر الصادق الى قبيل طلوع الشمس. ووقت الظهر من زوال الشمس الى أن يصير ظل كل شيء مثليه أو مثله سوى ظل الاستواء، واختار الثاني الطحاوي وهو قول الصاحبين. 

ووقت العصر من ابتداء الزيادة على المثل أو المثلين الى غروب الشمس. والمغرب منه الى غروب الشفق الاحمر على المفتى به. والعشاء والوتر منه الى الصبح. ولا تقدم الوتر على العشاء للترتيب اللازم ومن لم يجد وقتهما لم يجبا عليه. ولا يجمع بين فرضين في وقت بعذر إلا في عرفة للحاج بشرط الإمام الأعظم والإحرام، فيجمع بين الظهر والعصر جمع تقديم، ويجمع بين المغرب والعشاء بمزدلفة، ولم تجز المغرب في طريق مزدلفة. 

ويستحب الإسفار بالفجر للرجال، والإبراد بالظهر في الصيف، وتعجيله في الشتاء إلا في يوم غيم فيؤخر فيه. وتأخير العصر ما لم تتغير الشمس وتعجيله في يوم الغيم. وتعجيل المغرب إلا في يوم غيم فتؤخر فيه. وتأخير العشاء الى ثلث الليل وتعجيله في الغيم وتأخير الوتر الى آخر الليل لمن يثق بالانتباه.

لا بد من بيان معناها لغة وشريعة، ووقت افتراضها، وعدد أوقاتها وبيانها، وركعاتها، وحكمة افتراضها، وسببها وشرطها وحكمها وركنها وصفتها. 

فهي في اللغة عبارة عن الدعاء وفي الشريعة عبارة عن الأركان والأفعال المخصوصة. وفرضت ليلة المعراج. وعدد أوقاتها خمس للحديث والإجماع. والوتر واجب ليس منها. وفرضت في الأصل ركعتين ركعتين إلا المغرب، فأقرت في السفر وزيدت في الحضر إلا في الفجر. وحكمة افتراضها شكر المنعم. وسببها الأصلي خطاب الله تعالى الأزلي، والأوقات أسباب ظاهرا تيسيرا. وشروطها ستعلمها. وحكمها سقوط الواجب ونيل الثواب. وأركانها ستعلمها. وصفتها إما فرض أو واجب أو سنة ستعلمها مفصلة إن شاء الله تعالى.