Mesh'in Hükmü

 Mestler üzerine mesh vermek Mest üzerine mesh vermek kavlî ve fiilî sünnet ile sabittir. Mest ayağın iki yanındaki aşık kemiklerini de örten bir ayak giyimidir. Hafiflik manasına gelen hıffet kökünden alınmış bir kelimedir. Bunun sebebi, meste mesh vermenin, ayakları yıkamaktan daha “hafif” olmasıdır.  Meste mesh vermenin sebebi, mest giymektir.  Mestin şartı, belli bir müddet içerisinde yıkanması farz olan kısımları, mesh verecek şekilde örtücü olmasıdır.  Mestin hükmü, kendi müddeti içinde namaz kılmayı mübah hale getirmesidir.  Mestin rüknü, yıkanması farz olan miktarın mesh edilmesidir.  Mestin sıfatı, ruhsat olarak meşru kılınmasıdır.  Keyfiyeti, ayak parmaklarının ucundan başlayarak, el parmaklarının açık bir şekilde bacağa (ayak bileklerine) kadar çekilmesidir.  Mest üzerine mesh vermek, erkek ve kadınlar için, sadece abdest için geçerlidir. Gusül için meste mesh verilmez.  Mest deriden yapılır. Deri dışında kalın bir şeyden de olabilir. Bu kalın şeyin altında deriden bir taban olsun olmasın fark etmez.  Mest için yedi şart vardır: 

1. Ayaklar yıkandıktan sonra mestlerin giyilmesi. Abdeste önce ayaklarını yıkayarak başlayan kişi, mestlerini giydikten sonra abdestine devam edebilir. Tabi bu arada, abdesti bozan bir şeyin meydana gelmemesi gerekir. 
2. Mestin aşık kemiklerini örtmesi.
3. Mestlerin, onlarla yürüyebilecek özelliğe sahip olması. Dolayısıyla cam, odun ya da demirden mestler üzerine mesh vermek caiz değildir.  
4. Mestlerin her birinin, ayağın en küçük parmaklarından üç parmak büyüklüğünde delik olmaması gerekir. 
5. Mestlerin, bağlamaya ihtiyaç duymaksızın ayakları tutması. 
6. Suyun ayaklara ulaşmasına mani olacak şekilde sağlam olması.
7. Ayağın ön üst kısmında, el parmaklarının en küçüğüyle üç parmak kadar mesh edecek bir yerin olması. Ayağının bu kısmı olmayan biri, topuğu olsa bile meste mesh vermez.

Mukim (yolcu olmayan), bir gündüz bir gece (toplam bir tam gün), yolcu ise üç gündüz üç gece meste mesh verebilir. Mestin süresinin başlangıcı, giyildiği an değil, giydikten sonra abdestin bozulduğu andır.  Mukim, meste mesh verdikten sonra bir günü tamamlamadan yolculuğa çıksa, yolcu olarak mest müddetini (üç günü) tamamlar.  Yolcuyken meste mesh veren kimse de, evine döndüğünde bir tam gün dolmuşsa mestini hemen çıkarır. Dolmamışsa bu süreyi doldurur sonra çıkarır. Meste mesh vermenin farzı, ayağın ön üst kısmında, el parmaklarının en küçüklerinnden üçünün kapladığ bir alana mesh etmektir.  Mestin sünneti, ayağın ucundan başlayarak bileğe kadar elleri açık bir şekilde sürmektir.  Meste mesh vermeyi dört şey bozar: 1- Abdesti bozan her şey. 2- Mestin ayaktan çıkması. Ayağın çoğunun mestin ağzına kadar çıkması da tamamının çıkması gibidir. 3- Ayaklardan birinin çoğuna suyun değmesi. 4- Mest müddetinin bitmesi. Müddet bittiğinde ayağın soğuktan dolayı zayi olması endişesi varsa çıkarmaz. Bu şekilde üç gün mesh verir (Bu bir nevi sargı üzerine mesh hükmüne geçer). Üçüncü günün sonunda sadece ayağını yıkayarak mesti tekrar giyer.  Sarık, takke, peçe, eldiven (ve çorap) üzerine mesh verilmesi caiz değildir. (Kaynaklarda geçen çorap (cevreb), mestle aynı özelliklere sahiptir. Bugünkü çoraplar gibi değidir.)

الدرس الثالث والأربعون

المسح على الخفين

ثبت بالسنة قولا وفعلا. والخف الساتر للكعبين. مأخوذ من الخِفة لأن الحكم به أخف من الغَسل. 

وسببه لُبس الخف. وشرطه كونه ساترا محل الفرض صالحا للمسح مع بقاء المدة. وحكمه حِل الصلاة في مدته. وركنه مسح القدر المفروض. وصفته أنه شرع رخصة. وكيفيته الابتداء من أصابع القدم خطوطا بأصابع اليد إلى الساق.

صح المسح على الخفين في الحدث الأصغر للرجال والنساء، ولو كانا من شيء ثخين غير الجلد سواء كان لهما نعل من جلد او لا.

ويشترط لجواز المسح على الخفين سبعة شروط: الأول لبسهما بعد غسل الرجلين ولو قبل كمال الوضوء إذا أتمه قبل حصول ناقض للوضوء. والثاني سترهما للكعبين. والثالث إمكان متابعة المشي فيهما فلا يجوز على خف من زجاج أو خشب أو حديد. والرابع خلوّ كل منهما عن خرق قدر ثلاث أصابع من أصغر أصابع القدم.

والخامس استمساكهما على الرجلين من غير شد. والسادس منعهما وصول الماء الى الجسد. والسابع أن يبقى من مقدم القدم قدر ثلاث أصابع من أصغر أصابع اليد، فلو كان فاقدا مقدم قدمه لا يمسح على خفه ولو كان عقب القدم موجودا. 

ويمسح المقيم يوما وليلة والمسافر ثلاثة أيام بلياليها. وابتداء المدة من وقت الحدث بعد لبس الخفين. وإن مسح مقيم ثم سافر قبل تمام مدته أتم مدة المسافر. وإن أقام المسافر بعد ما مسح يوما وليلة نزع وإلا يتم يوما وليلة. 

وفرض المسح قدر ثلاث أصابع من أصغر أصابع اليد على ظاهر مقدم كل رجل. وسنته مد الأصابع مفرجة من رؤوس أصابع القدم الى الساق. 

وينقض مسح الخف أربعة أشياء: كل شيء ينقض الوضوء. ونزع خف ولو بخروج أكثر القدم الى ساق الخف. وإصابة الماء أكثر إحدى القدمين في الخف على الصحيح. ومضي المدة إن لم يخف ذهاب رجله من البرد، وبعد الثلاثة الأخيرة غسل رجليه فقط. ولا يجوز المسح على عمامة وقلنسوة وبُرقُع وقفازين.