Guslün Farzları

 Cünüplükten kurtulmak ve hayız-nifas dönemi bittikten sonra temizlenmek için alınan gusül abdestinde bazı şeyleri yapmak farzdır. Bunları şu şekilde sayabiliriz: 

1. Ağzı ve burnu yıkamak. Bu, “İyice temizlenin” (Maide, 6) ayetindeki mübalağalı ifadeden çıkarılan içtihadî bir hükümdür. Abdestte ise böyle değildir. Çünkü ayetteki vech=yüz kelimesi ağız ve burnu kapsamaz. Çünkü yüz denildiğinde ağzın ve burnun içini kastetmeyiz. Aynı ayetteki gusülle alakalı geçen “iyice temizlenin” ifadesi ise sahip olduğu mübalağa kipinden dolayı ağız ve burnu da kapsar. Ayrıca ağız ve burnun yıkanmasında bir zorluk da yoktur. 
2. Bedenin tamamını yıkamak. Burada umumi olan hususi olana atfedilmiştir. Yani önce ağız ve burun denilmiş, sonra da bütün beden zikredilmiştir. Halbuki beden denince ağız ve burun da onun içinde dahildir. Böyle zikredilmesinin sebebi, ağız ve burunun ehemmiyetinden dolayı ayrıca zikredilmesine gerek duyulmasıdır. Beden üzerinde, suyun deriye temasına mani olan mum ve hamur gibi bütün maddeler izale edilmelidir. Ancak boyacının tırnağında ya da tırnak altında bulunan boya bu hükümden hariç tutulmuştur. Kişinin şehirde ya da köyde yaşaması arasında fark yoktur. Pire, sinek gibi hayvancıkların pislikleri de aynı hükmü alır. Nitekim bunlar daha önce geçmişti. 
3. Gusülde farz olan, vücudun tamamını kapsamlı şekilde bir defa yıkamaktır. Çünkü emir, açık bir delelat bulunmadıkça tekrarı ifade etmez. Yani emredilen şey, bir defa yapılsa yeterlidir. 
4. Oyuk vaziyetteki göbeğin içini yıkamak. Çünkü bu da bedenin dışından sayılır. Ayrıca böyle bir yeri yıkamakta zorluk yoktur. 
5. Bitişik ya da kapalı olmayan deliği yıkamak (küpe deliği gibi). Çünkü bunda bir zorluk yoktur.  
6. Erkeklerin örgülü saçlarının içini yıkamak. Erkeklerin örgülü saçlarını çözmeleri mutlak olarak gereklidir. Sahih olan görüş budur. Su, saçların köklerine ulaşsın ulaşmasın fark etmez. Çünkü örgülü saç, erkekler için bir zinet değildir. Ayrıca erkeklerin genel itibariyle saçlarını çözmelerinde bir zorluk yoktur. Zorluk kadınlar için söz konusudur. 
7. Kadının örgülü saçına gelince, eğer su saçların köklerine ulaşıyorsa örgüleri çözmeye ittifakla gerek yoktur. Bu konuda delil, Ümmü Seleme validemizin rivayetidir. Kendisi Allah Resulü’ne (sallallahu aleyhi ve sellem) “Ey Allah’ın Resulü, ben saçlarını örgüleyip bağlayan biriyim. Cünüplükten dolayı gusül alırken saçlarımı çözmem gerekir mi?” diye sormuş, Efendimiz ise şöyle buyurmuştur: “Başına iki elinle üç avuç su dökmen yeterli olur. Ardından da bütün vücudunu yıkar ve temizlenirsin.” Eğer kadının saçları bir şeyle yapıştırılmış vaziyetteyse ya da çoksa, onları çözmesi gerekir. Bununla beraber suyu kaküllerinin kıvrımlarına ulaştırması şart değildir. Erkeklerin ise kaküllerinin tamamını yıkaması gerekir. 
8. Yüzdeki sakal kıllarını ve sakalın altındaki deriyi yıkamak. Sakal sık ve gür olsa da bu böyledir.  Çünkü ayetteki “iyice temizlenin” ifadesinden bu anlaşılır. 
9. Bıyık ve kaşların altındaki deriyi yıkamak da farzdır.

   الدرس  التاسع والثلاثون

   فرائض الغسل

   يفترض في الاغتسال أحد عشر شيئا: غسل الفم والأنف والبدن مرة،  وسرة وثقب غير منضم، وداخل المضفور من شعر الرجل مطلقا، لا المضفور من شعر المرأة إن سرى الماء في أصوله, وبشرة اللحية وبشرة الشارب والحاجب.

   "يفترض في الاغتسال" من حيض أو جنابة أو نفاس "غسل الفم والأنف" وهو فرض اجتهادي لقوله تعالى: {فَاطَّهَّرُوا} (المائدة: من الآية 6) بخلافه في الوضوء، لأن الوجه لا يتناولهما، لأن المواجهة لا تكون بداخل الأنف والفم. وصيغة المبالغة في قوله {فَاطَّهَّرُوا} تتناولهما ولا حرج فيهما. 

   "والبدن" عطفُ عام على خاص. ولا بد من زوال ما يمنع من وصول الماء للجسد كشمع وعجين، لا صبغ بظفر صباغ ولا بين الأظفار ولو لمدني في الصحيح كخرء برغوث وونيم ذباب كما تقدم. والفرض الغَسل "مرة" واحدة مستوعبة. لأن الأمر لا يقتضي التكرار. 

   "و" يفترض غسل "داخل سرة" مجوَّفة لأنه من خارج الجسد ولا حرج في غسله. "و" يفترض غسل "ثقب غير منضم" لعدم الحرج. "و" يفترض غسل "داخل المضفور من شعر الرجل" ويلزمه حَله "مطلقا" على الصحيح، سواء سرى الماء في أصوله أو لا، لكونه غير زينة له، فلا حرج فيه. و "لا" يفترض نقض "المضفور من شعر المرأة إن سرى الماء في أصوله" اتفاقا، لحديث أم سلمة رضي الله عنها أنها قالت: قلت يا رسول الله إني امرأة أَشُدّ ضَفْر رأسي أفأنقضه لغسل الجنابة؟ قال: "إنما يكفيك أن تَحْثي على رأسك ثلاث حثيات من ماء ثم تفيضي على سائر جسدك الماء فتطهُرين". 

   وأما إن كان شعرها ملبَّدا أو غزيرا فلا بد من نقضه، ولا يفترض إيصال الماء إلى أثناء (جمع ثَنْي) ذوائبها (جمع ذُؤابة) على الصحيح،  بخلاف الرجل فإنه يفترض عليه ذوائبه كلها. "و" يفترض غسل "بشرة اللحية" وشعرها ولو كانت كثيفة كثة لقوله تعالى: {فَاطَّهَّرُوا} "و" يفترض "غسل" بشرة "الشارب والحاجب" وشعرهما.