Ramazan Orucu

Orucun eda edilmesi, yani vaktinde yerine getirilerek borçtan düşmesi için herhangi bir hastalığın bulunmaması gerekir. Çünkü Allah Teala “Kim hasta veya yolcuysa tutamadığı gün sayısınca daha sonra (kaza) tutar.” buyurmaktadır. (Bakara Suresi, 2/184) Orucun edasının farz olması için o anda kadınların âdet ve loğusa olmamaları gerekir. Bunu daha önce zikretmiştik. Ayrıca orucun edasının farz olması için yolcu olmamak da bir şarttır. Az önce zikrettiğimiz ayette bu husus açıkça belirtilmektedir. Kısaca orucun edası için üç şey şarttır: 1- Niyet. Her günün orucu için ayrı ayrı niyet edilir. 2- Âdet ve loğusalık gibi oruca zıt olan şeylerden uzak bulunmak. 3- Orucu bozan şeylerden uzak bulunmak. Orucun sahih olması için cünüplükten uzak olmak şart değildir. Çünkü cünüp insanın, gusül ya da teyemmümle cünüplüğünü gidermesi her zaman mümkündür. Ayrıca gece ya da gündüz insan cünüp olabilir. Bu da cünüp iken oruç tutma konusunda bir zaruret durumu oluşturur. Orucun rüknü, karın ve ferç (ön avret uzvu) şehvetinden ve bu kapsamdaki şehvetlerden kişinin kendisini tutmasıdır. Karın şehvetinden maksat, kişinin yemesi içmesidir. Orucun hükmü (neticesi), ister farz ister vacip olsun, gerek Allah’ın yükümlü kıldığı gerek kulun kendi kendisine şart kıldığı oruç olsun, üzerindeki oruç borcunu ödemiş olmasıdır. Orucun diğer bir hükmü ise, kişinin ahirette sevaba nail olmasıdır. Tabi bu, yasak olmayan oruçlar için geçerlidir. Mesela kurban bayramı gününde oruç tutmak haramdır. Çünkü o gün, Allah’ın ziyafet verdiği ve yiyin için dediği bir gündür. Bugünde oruç tutmak –her ne kadar geçerli olsa da- Allah’ın davetine icabet etmeme, O’nun ziyafetinden yüz çevirme manasına geldiği için günah sebebidir.  

الدرس العاشر

شروط أداء الصوم

ويشترط لوجوب أدائه الصحة من مرض وحيض ونفاس والإقامة. ويشترط لصحة أدائه ثلاثة: النية، والخُلوّ عما ينافيه من حيض ونفاس وعما يفسده. ولا يشترط الخلو عن الجنابة. وركنه الكف عن قضاء شهوتي البطن والفرج وما ألحق بهما. وحكمه: سقوط الواجب عن الذمة والثواب في الآخرة، والله أعلم.

"ويشترط لوجوب أدائه" الذي هو عبارة عن تفريغ الذمة في وقته "الصحة من مرض" لقوله تعالى: {فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً} الآية [البقرة: 184] "و" الصحة أي الخلو عن "حيض ونفاس" لما قدمناه. "والإقامةُ" لما تلوناه. "ويشترط لصحة أدائه" أي فعله، ليكون أعم من الأداء والقضاء، "ثلاثة" شرائط: "النية" في وقتها في كل يوم، "والخلو عما ينافيه" أي ينافي صحة فعله "من حيض ونفاس" لمنافاتهما. "و" الخلو "عما يفسده" بطروئه عليه. 

"ولا يشترط" لصحته "الخلو عن الجنابة" لقدرته على الإزالة وضرورةِ حصولها ليلا وطروءِ النهار. وليس العقل والإقامة من شروط الصحة فإن الجنون إذا طرأ وبقي إلى الغروب صح صومه. "وركنه" أي الصوم "الكف" أي الإمساك "عن قضاء شهوتي البطن والفرج و" عن "ما ألحق بهما" مما سنذكره. 

"وحكمه سقوط الواجب" أي اللازم فرضا كان أو غيره "عن الذمة" بإيجاب الله أو العبد. "والثوابُ" تكرما من الله "في الآخرة" إن لم يكن منهيا عنه، فإن كان منهيا عنه كصوم النحر فحكمه الصحة والخروج عن العهدة، والإثمُ بالإعراض عن ضيافة الله تعالى.